• baza materiałów |
1966 /
79
|
• publikacje |
96 /
55
|
• Celestyn Freinet |
73
|
• kalendarz |
8
|
• techniki plastyczne |
29 /
141
|
• kolorowanki |
220
|
• nasza galeria |
312
|
• galeria zdjęć |
607
|
• katalog haseł |
96
|
|
|
|
| Owad zaliczany do rzędu motyli. Występują głównie w strefie subtropikalnej i tropikalnej, na otwartych terenach. Spośród około 2000 gatunków, w Środkowej Europie żyje 15. Rozpiętość skrzydeł sięga 6 cm, większość gatunków ma skrzydła białe, pomarańczowe lub żółte. Samice wyróżniają się czterema czarnymi kropkami na przednich skrzydłach. Bielinki są aktywne w dzień, ich lot jest charakterystyczny, nierówny. Najbardziej popularny jest bielinek kapustnik (Pieris brassicae). Samica składa około 200 jaj, z których po tygodniu wylęgają się gąsienice rozpoczynające inwazję na pola i ogrody. Liście kapusty są gładkie i łatwo się z niego ześlizgnąć. Gąsienice pokrywają je cienką siateczką, na której bez trudu mogą się utrzymać. Początkowo przebywają w gromadzie, żerując, rozchodzą się po polu, by jesienią zawędrować do płotów, murów i ścian. Tam przewiązane wysnutą z pyszczka nicią umocowane zimują już jako poczwarki. Wiele z nich zostaje od wewnątrz zjedzonych przez larwy baryłkarza.
|
|
|
| Owad z rzędu chrząszczy. W Polsce występuje 5 gatunków. Ciało wypukłe i szerokie, o długości 12 - 15 mm, niebieskie, granatowe lub zielonkawe, w mtalicznym połyskiem. Najbardziej powszechnymi gatunkami są żuk leśny oraz żuk gnojak. Pierwszy z nich żywi się odchodami zwierząt, tym samym oczyszczając powierzchnię gleby. Z nawozu formuje kuliste bryłki i zakopuje je jako zapas pożywienia dla larw na głębokość nawet 1 metra. Larwy rodzą się pod koniec lata. Jeśli brakuje nawozu żuki przygotowują pokarm z przegniłych szczątków roślinnych. Można je uznać za sprzątaczy lasu. Żuk gnojak jest częściej spotykany na terenach otwartych niż w lasach, fruwa o zmierzchu. Większy do żuka leśnego, kopie norki, które wypełnia kałem.
Bardzo często na spodniej stronie ciała żuków występują roztocza, które za ich pośrednictwem rozprzestrzeniają się.
|
|
|
| Ssak z rodziny krętorogich. Jedyny żyjący do dziś gatunek na obszarze Starego Świata. Zamieszkuje lasy mieszane, w pobliżu zbiorników wodnych, rzek lub bagien. Jest największym dzikim ssakiem zamieszkującym Europę. Długość ciała samca (byka) waha się od 2,5 do 3,5 metra, wysokość w kłębie może dochodzić do 2 metrów. Ciężar największych może wynieść 1000 kg. Samice (krowy) są dużo mniejsze. Żubry mają masywny tułów, o potężnym kłębie, niewielką głowę, na niej krótkie, zagięte końcami ku środkowi rogi. Sierść brunatna, długa szczególnie na bordzie i końcu ogona, czasem z rudawym odcieniem. Żubr jest zwierzęciem typowo leśnym, aktywnym w dzień. Żyje w stadach liczących od kilku do kilkunastu osobników, złożnych z jednego dorosłego byka, krów oraz młodych, czasem również kilku młodych samców. Żywi się trawą, liśćmi, pędami oraz korą, a także ściółką leśną. Samica po 9 - miesięcznej ciąży rodzi jedno młode (cielę). Samce dojrzewają w wieku 2 lat, samice w wieku 4 lat. Żubr żyje około 35 lat. W pierwszej połowie XIX wieku żubry zamieszkiwały lasy Eurazji, ich liczba uległa szybkiemu spadkowi w skutek polowań oraz ograniczania naturalnego środowiska. Do I wojny światowej pogłowie w Puszczy Białowieskiej liczyło tylko 700 sztuk, mimo ochrony gatunku (nałożonej jeszcze w średniowieczu) w 1921 roku padł ostatni osobnik z grupy zamieszkującej ten teren. Na świecie w tym czasie pozostało zaledwie 66 okazów w ogrodach zoologicznych i hodowlach (w tym 6 osobników w książęcej hodowli w Pszczynie oraz poznańskim Ogrodzie Zoologicznym). W 1923 roku z inicjatywy polskiego zoologa Jana Sztolcmana powstało we Frankfurcie Międzynarodowe Towarzystwo Ochrony Żubra. Po II wojnie światowej, w 1952 roku w Polsce rozpoczęto proces restytuowanie tego gatunku w warunkach naturalnych Puszczy Białowieskiej, tworząc stado żyjące na wolności.
Obecnie w Polsce znajduje się 7 ośrodków zamkniętej hodowli żubrów oraz 5 ośrodków hodowli otwartej bądź półotwartej. Ponadto żubry hodowane są w ogrodach zoologicznych i zwierzyńcach. Obecnie na świecie żyje przeszło 3100 żubrów, z czego w Polsce ponad 700, gdzie objęty jest całkowitą ochroną gatunkową.
|
|
|
| Inaczej anemon. Rodzaj z rodziny jaskrowatych, obejmuje około 120 gatunków rosnących głównie na półkuli północnej, w strefie umiarkowanej. W Polsce dziko rosną cztery gatunki: osiągający do 40 cm zawilec gajowy - biało kwitnąca bylina wiosenna, występująca w cienistych lasach; rzadszy od niego zawilec żółty kwitnący później niż pozostałe; zawilec wielokwiatowy o dużych kwiatach, rosnący na ciepłych zboczach oraz zawilec narcyzowy o białych kwiatach, często spotykany w górach. Ostatnie dwa są pod ochroną gatunkową. Wiele gatunków zawilców uprawia się w licznych odmianach jako rośliny ozdobne o różnych barwach kwiatów. Zwykle sadzi się pochodzący z Bliskiego Wschodu zawilec wieńcowy o kwiatach barwy białej, cielistej, czerwonej lub fioletowej - uprawiany na kwiat cięty oraz osiągający 1 metr wysokości zawilec japoński, o kwiatach białych lub różowych.
|
|
|
| Zimozielona krzewinka występująca w Europie, Azji Mniejszej, zachodniej Syberii i północnej Afryce. Należy do niego gatunek wrzos pospolity. Rośnie na nizinach i niższych terenach górskich, w suchych lasach sosnowych, polanach, wyrębach i suchych pastwiskach. Tworzy jednogatunkowe skupiska zwane wrzosowiskami. Osiąga wysokość od 15 do 60 cm, łodygi ma silnie rozgałęzione i gęsto ulistnione. Liście są drobne, kwiaty drobne, najczęściej różowe zebrane w kwaitostan umieszczony na szczycie łodygi. Jest rośliną miododajną, kwitnie w sierpniu i wrześniu. Jako roślina dekoracyjna uprawiana jest w wielu odmianach ogrodowych. Kwiaty wrzosu mają szerokie zastosowanie w medycynie.
|
|
|
| Ssak zaliczany do płetwonogich, występujący głównie w chłodnych morzach kuli ziemskiej. Uchatki cechują się niewielkimi małżowinami usznymi (stąd nazwa), prowadzą dzienny tryb życia w stadach złożonych zarówno z osobników dorosłych, jak i z dorastających młodych. Sierść posiadają gęstą, może być z puchową podściółką, zęby spiczaste, szczególnie kły są silnie rozwinięte (szczególnie u samców). Żywią się rybami, skorupiakami i głowonogami. Mają kończyny o płetwowatym kształcie, przednie o długich palcach bez pazurów, są silnie rozwinięte, będąc głównym narządem ruchu w wodzie (są niezwykle zwinne). W kończynach tylnych, nieco krótszych, środkowy palec jest zakończony pazurem. Kończyny mogą podtrzymywać ciało, jeśli zostaną ułożone pod tułowiem. Dzięki takiej umiejętności uchatka potrafi się zwinnie i stosunkowo szybko poruszać po lądzie oraz wspinać na przybreżne skały. W okresie godowym gromadzą się w stadach na brzegach wysp, najczęściej bezludnych, gdzie samce zbierają harem samic, o które następnie staczają zacięte walki.
|
|
|
| Skała osadowa stanowiąca produkt procesu torfienia polegającego na strukturalnych i biochemicznych przemianach obumarłych szczątków bagiennej roślinności, które zachodzą w warunkach silnego uwilgotnienia i trwałego braku dostępu tlenu. W skład torfu wchodzą substancje ograniczne zawierające duże ilości węgla, azotu oraz substancje mineralne.
Torf ma duże możliwości zatrzymywania wody. W Polsce torf jest szeroko rozpowszechniony i ściśle związany z torfowiskami. Największe złoża znajdują się na Pojezierzu Pomorskim i Mazurskim, a także Pobrzeżu Bałtyku, Polesiu i Orawie. Znajduje on zastosowanie w medycynie (preparaty tofrowe), rolnictwie i ogrodnictwie (nawozy torfowe i ziemia ogrodnicza, produkcja doniczek). Jest również używany jako opał.
|
|
|
| Zakład przemysłu drzewnego, w którym mechanicznie piłowane są kłody na tarcicę oraz dokonuje się ich dalszej obróbki. Taki proces technologiczny spowodował też wydzielenie kolejnych pomieszczeń: kłodowisko, hala pilarek, deskowisko, itd.
|
|
|
| Rodzaj z rodziny jaskrowatych. Obejmuje około 30 gatunków roślin zielnych wieloletnich występujących przeważnie w górach Europy i Azji Środkowej. Liście najcześciej owłosione, kwiaty o 5-8 dużych, barwnych płatkach, częśto również owłosionych. W Polsce dziko rośnie 7 gatunków, wszystkie są pod ochroną gatunkową. Do najczęściej spotykanych należy sasanka łąkowa zwana czarnym zielem występująca na ciepłych zboczach i w sosnowych borach; sasanka zwyczajna o bardzo dużych, fiołkowych kwiatach oraz sasanka alpejska o białych kwiatach. Jako roślina ozdobna w ogródkach skalnych i na trawnikach sadzona jest sasanka otwarta.
|
|
|
| Stawonóg występujący w około 300 gatunkach, w większości w wodach słodkich (do słonowodnych należą homary). Największy gatunek osiąga do 70 cm długości. Ciało raka składa się z głowotułowia i segmentowanego odwłoka zakończonego wachlarzem ogonowym. Głowotułów pokryty jest po bokach i od góry twardym pancerzem, który zwęża się ku przodowi kończąc się spiczastym dziobem (rostrum), po jego bokach znajdują się oczy. Raki prowadzą nocny tryb życia, żywią się pokarmem roślinnym i zwierzęcym. W przedniej części ciała znajdują się dwie pary czułków. Pierwsza para tułowiowych odnóży jest przekształcona w silnie rozwinięte szczypce. Kolejne dwie pary odnóży, również zakończone szczypcami, są znacznie słabiej rozwinięte. Funkcje kroczne pełnią cztery pary tułowiowych odnóży. Samice latem i jesienią składają jaja, które są przylepiane do odwłokowych odnóży za pomocą nici, która powstaje z wydzieliny specjalnych gruczołów. W zależności od gatunku raka, po kilku lub kilkunastu tygodniach z jaj wylęgają się larwy w stadium tzw. lasonóżki.
|
|
|
| Właściwie śnieżyczka przebiśnieg. Niewielka roślina wieloletnia z rodziny amarylkowatych. Osiąga do 30 cm, z podziemnej cebuli wyrastają wąskie liście oraz łodyga, na szczycie której pojawiają się białe, pochylone kwiaty. Zakwita w lutym, jest znanym zwiastunem wiosny przebijając się spod śniegu. Rośnie dziko w lasach liściastych i mieszanych oraz na łąkach i w zaroślach. W Polsce występuje rzadko, tylko w południowej i zachodniej części kraju. Substancje zawarte w cebuli i liściach są trujące dla człowieka. Jest objęta ochroną gatunkową.
|
|
|
| Zwany także obertasem, polski taniec ludowy lub pieśń taneczna w żywym tempie, o trójdzielnym metrum (3/4), rytmem zbliżony do mazurka, od którego różni się żywszym tempem. Nazwa wywodzi od ruchu obrotowego w tańcu. Wybitne przykłady oberków w muzyce fortepianowej stworzyli w swych mazurkach Fryderyk Chopin oraz Karol Szymanowski.
|
|
|
| Rodzaj z rodziny szorstkolistnych, obejmuje ponad 80 gatunków roślin zielnych, dwuletnich lub bylin, które występują w strefie umiarkowanej Eurazji (pojedyncze gatunki w Australii i Afryce). Liście ma skrętoległe, kwiaty niebieskie, rzadziej białe, różowe lub żółte. W Polsce występuje kilkanaście gatunków, zwykle o jajowatych lub lancetowatych liściach i niebieskich kwiatach. Najpospolitsza jest niezapominajka błotna spotykana na wilgotnych łąkach, lasach, zaroślach i brzegach wód. Typowo górskim gatunkiem jest niezapominajka alpejska rosnąca w Karpatach w piętrze kosodrzewiny. Jako rośliny ozdobne niezapominajki sadzone są na rabatach i w ogródkach skalnych, kwitną od maja.
|
|
|
| Roślina z rodziny motylkowatych, obejmuje około 250 gatunków jednorocznych lub wieloletnich roślin zielonych pochdzących z obszarów nadśródziemnomorskich, z południowo - zachdoniej Ameryki Północnej, Ameryki Środkowej, Brazylii i Chile. W stanie dzikim i zdziczałym występuje w Europie, obu Amerykach, Afryce i Azji. Korzeń posiada brodawki korzeniowe, liście owalne lub wydłużone, kwiaty zebrane w sztywne grona, owocem jest strąk, zawierający szkodliwe dla człowieka nasiona. Uprawiany był już w starożytności jako roślina lecznicza i jadalna. W XIX wieku w Europie zaczęto go uprawiać na szerszą skalę na zielony nawóz. W Polsce uprawiany jest łubin żółty, wąskolistny i biały na paszę w postaci zielonek, kiszonki i nasion. W lasach zdziczałe odmiany są uprawiane na paszę dla zwierzyny. Duże szkody w łubinie wyrządzają króliki i zające.
|
|
|
| Rodzaj z rodziny blaszkodziobych, wyróżnia się 6 gatunków tych dużych ptaków. Ma długą szyję, zawsze wyciągniętą w locie, skrzydła szerokie i długie. Krótkie nogi osadzone w tyle ciała, którymi posługuje się w wodzie jak wiosłami. Na lądzie porusza się niezdarnie, a lata wolno, ale wytrwale. Żywi się roślinami i drobnymi zwierzętami wodnymi, głównie owadami i ich larwami oraz skorupiakami. Wyszukując pożywienia zanurza w wodzie głowę i szyję. Łabędzie żyją w stałych związkach, pisklętami opiekują się z wielką troskliwością. Zakładają okazałe gniazda w trzcinach i szuwarach na jeziorach i wielkich stawach. Zamieszkują Europę, Amerykę Północną i Południową, Azję oraz Australię. Na Mazurach częśto spotykany jest łabędź niemy o śnieżnobiałym upierzeniu, czarnych nogach oraz czerwonopomarańczowym dziobie z czarną naroślą u nasady. Odzywa się rzadko, w okresie lęgowym krzykliwie. Jest gatunkiem chronionym. Przelotnie w Polsce (w drodze do Afryki) znajduje się łabędź krzykliwy o białym upierzeniu i dziobie czarnym o żółtej nasadzie. Wydaje głosy o różnym brzmieniu, które są powtarzane przez całe stado. Zamieszkuje Szkocję, Skandynawię i Azję. W Australii i Tasmanii spotyka się łabędzia czarnego, który ma czarne nogi i upierzenie (lotki i pokrywy skrzydłowe białe) oraz karminowy dziób.
|
|
|
| Rodzaj z rodziny lipowatych, obejmujący około 30 gatunków drzew występująch w strefie umiarkowanej półkuli północnej. Liście mają sercowaty kształt, kwiaty żółtawe lub białawe, zwykle pachnące; owocem jest 1-3 nasienny orzeszek, rozsiewany przez wiatr. W Polsce dziko rosną 2 gatunki: lipa drobnolistna i lipa szerokolistna. Pierwsza występuje jako domieszka lasów liściastych, pospolita na niżu i niższych partaich górskich, czasem tworzy niewielkie, zwarte skupiska. Osiąga 25 metrów wysokości, gęsta korona ma kształt szerokojajowaty. Posiada drobne, okrągłosercowate liście, żółtawobiałe, wonne kwiaty rozwijające się w pierwszej połowie lipca. Druga, zwana również lipą wielkolistną, rośnie w lasach i zaroślach, często na podłożu skalnym, w południowej Polsce i na Podkarpaciu. Osiąga do 30 metrów wysokości, liście są dwa razy większe niż u lipy drobnolistnej, bladożółte, wonne kwiaty rozwijają się w czerwcu. Drewno obu gatunków jest żółtawobiałe, łupliwe, lekkie, miękkie i mało trwałe - ma duże zastosowanie do wyrobu przyborów rysunkowych, ołówków, instrumentów muzycznych, mebli, beczek; łyko używane jest na maty i plecionki. Kwiaty są cennym surowcem farmaceutycznym - używane jako środek napotny, uspokajający, stosowany w nieżytach dróg oddechowych. Węgiel drzewny z lipy jest używany w zaburzeniach żołądkowych oraz na węgiel rysunkowy. Lipy są roślinami miododajnymi, z nasion można uzyskać olej jadalny. Mają duże znaczenie w kształtowaniu krajobrazu - są sadzone jako drzewa alejowe oraz grupami w parkach. Z gatunków dziko nie występujących w Polsce sadzone są: lipa krymska - o błyszczących liściach, stosowana jako drzewo uliczne oraz pochodząca z Azji Mniejszej lipa srebrzysta - bardzo odporna na suszę i dobrze znosząca warunki miejskie.
|
|
|
| Pasożytnicze i półpasożytnicze krzewy i krzewinki rosnące na pniach i gałęziach drzew. Występują na całym świecie na obszarach umiarkowanych i ciepłych. Korzenie są przekształcone w tak zwane korowe pasma ssące, które przenikają przez korę żywiciela i wytwarzają ssawki. Dzięki nim pobierają wodę i substancje mineralne. Oliwkowozielone pędy rozgałęziają się widełkowato. Liście są zimotrwałe, kwiaty mają kolor żółtozielony. W Polsce najczęściej występującym gatunkiem jest jemioła pospolita pasożytująca na drzewach liściastych. Jej owoce zawierające kleisty miąższ są zjadane są przez ptaki, które przyczyniają się do rozsiewania jemioły. W przemyśle zielarskim wykorzystywane są zbierane zimą nie zdrewniałe pędy wraz z liśćmi.
|
|
|
| Rodzaj z rodziny lnowatych, obejmujący około 200 gatunków zielnych roślin jednorocznych, dwuletnich lub wieloletnich występujących dziko i uprawianych. Pochodzi z południowo - wschodniego wybrzeża Morza Śródziemnego i Azji Mniejszej; uprawiany już w epoce kamienia na włókno i olej. Najważniejszy jest len zwyczajny, zwany siewnym (Linum usitatissimum) - jednoroczna roślina jara (czasem ozima) uprawiana w licznych formach na wszystkich kontynentach. Łodygę ma prostą, drobne lancetowate liście, pięciopłatkowe kwiaty niebiskie, rzadziej białe. Stosowany w przemyśle olejarskim, jako pokarm dla kanarków, w lecznictwie (siemię lniane) oraz do produkcji linoleum (mimo konkurencji tworzyw sztucznych jest nadal bardzo cenione).
W Polsce kilka gatunków rośnie dziko: rosnący na łąkach i pastwiskach len przeczyszczający, zwany również łąkowym, mający właściwości przeczyszające; len żółty, mający piękne kwiaty właśnie koloru żółtego, stosowany jako roślina ozdobna, podobnie jak len wielkokwiatowy o czerwonych lub różowych kwiatach; len alpejski rosnący w Tatrach i na Babiej Górze oraz chroniony len włochaty rosnący na słonecznych, trawiastych, suchych zboczach na południowych obszarach Wyżyny Małopolskiej.
|
|
|
| Popularna nazwa dla grzybów pasożytniczych lub roztoczowych tworzących charakterystyczne owocniki w kształcie konsolki lub kopyt przyrośniętych bocznie do pnia lub gałęzi drzewa. Występuje na tkankach pni żywych lub na drzewie martwym. Atakując osobniki osłabione i uszkodzone przyczynia się do ich rozkładu (tak zwana zgnilizna sucha). Żyje zarówno na drzewach liściastych, jak i iglastych. Dawniej wysuszone owocniki były używane do rozniecania ognia.
|
|
|
| Ptak z rodziny ziarnojadów, nieco większy od wróbla. Występuje w północnych rejonach Europy, Iranie i północnej Turcji oraz północnej Azji aż po Kamczatkę i Japonię. Zamieszkuje wilgotne, gęste lasy mieszane i iglaste z bogatym poszyciem. Upierzenie od strony grzbietowej jest popielate, od strony brzusznej u samca czerwone, u samicy szare. Skrzydła, czapka na głowie i ogon są czarne z połyskiem granatowym, a kuper i pręga przez skrzydła białe. Dziób krótki i gruby, ma przyjemny fletowy głos. W okresie od maja do lipca samica składa dwa razy jaja, za każdym razem po 4-5. Odżywia się nasionami, owadami, pędami oraz jagodami i owocami leśnymi. Gniazdo buduje z drobnych gałązek, mchu, korzonków, traw i liści, zakładając je w gęstwinie świerkowych gałęzi lub skupiskach jałowców. W Polsce należy do nielicznych ptaków lęgowych, jest gatunkiem chronionym.
|
| | znalezionych: 96, strona 4 z 5 nowsze - 1 2 3 4 5 - starsze |
|
|